İş sektörün ne olursa olsun, çalışma faaliyeti fark etmeksizin ilk alınması gereken önlem can güvenliğidir. Can güvenliğinin sağlanmasının tek koşulu ise iş güvenliğinin kusursuz olarak yerine getirilmesidir. CNC tezgâhları, bilgisayar desteği ile iş gören makinalardır. CNC açılımı şu şekildedir; computer numerical control. (kompütir numerikal kontrol okunur) CNC Türkçe anlam olarak şunu ifade eder; bilgisayar yardımı ile sayısal kontrol. CNC tezgâhı nedir kısaca tanımlayalım. CNC tezgâhında tezgâhın çalıştırılmasından durdurulmasına, takım hareketlerinden takımların değiştirilmesine, eksen hareketlerinden diğer detaylara kadar yapılan tüm işlemler otomatik olarak bir kontrol ünitesi aracılığı ile yapılır. El ile herhangi bir müdahale söz konusu değildir. Kontrol ünitesindeki programda tezgâhların hareketleri belirlenir ve komutlar kullanılır bu sayede insan gücü en aza indirgenmiş olurken zamandan tasarruf fazlaca artar. CNC işleme merkezi pek çok avantaja sahiptir. En büyük avantajlarından biri zaman kaybını önlemesi ve seri üretim imkânı sağlamasıdır. CNC tezgâhları, özellikle mobilya imalat sektöründe sıkça kullanılan iş makinelerindir. Bilgisayar destekli olması ve az insan gücü gereksinimi nedeniyle tercih edilir. Çalışması genel olarak güvenli tezgâhlardır ancak öncesinde gerekli güvenlik koşulları mutlaka yerine getirilmelidir. Bugün sizlerle CNC tezgâhlarında güvenli bir çalışmanın nasıl sağlanacağını konuşacağız. CNC tezgâhlarında iş güvenliğini sağlamak için dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır. Alınması gereken güvenlik önlemlerini birkaç başlık altında vererek yazımıza başlayalım.
CNC tezgâhlarının güvenlik standartları nasıl olmalıdır?
CNC makinaları için ilk söylemek istediğimiz şey, makinanın emniyet şalterinin katiyen çıkartılmaması gerektiğidir. Emniyet şalteri, daima devrede olmalıdır. Çalışma sırasında koruyucular kapalı konumda olmalıdır. Çalışırken kıyafet seçimi çok önemlidir. Sarkan ve bol elbiseler giymekten kaçınmak gerekir. Yanı sıra yine çalışma sırasında küpe, kolye ve benzeri gibi takılar asla kullanılmamalıdır. Çalışma ortamında kesme sıvısı ya da olası yağ sıçramalarına karşın daima güvenlik sağlanmalıdır. Bu gibi sızıntılara karşı gerekli önlem, makine çalışmadan önce mutlaka alınmalıdır. Durdurma butonu ya da acil stop butonları daima operatörün uzanabileceği bir mesafede olmalıdır. CNC tezgâhının bakımı sırasında tezgâh durdurulmalı ve uyarı levhası asılmalıdır. Bakım sırasında tezgâh kesinlikle çalıştırılmamalıdır. Bakımdan söz etmişken şunu da belirtmekte yarar olacaktır. CNC tezgâhı ve benzeri iş makinalarının bakımını düzenli olarak yaptırmak gerekir. Makine arızalandığında değil önerilen periyotlarda bu bakımların yapılması gerekir. CNC tezgâhlarının bakımlarının doğru zamanda yapılması aynı zamanda olası arızaların da önüne geçecektir. CNC tezgâhları her ne kadar bilgisayar destekli cihazlar olsa da elbette birtakım arızalar yaşanabilir. Bu arızaları önlemek için makineyi düzenli olarak bakıma sokmakta yarar olacaktır. Bu bakımlar aynı zamanda makinenin ömrünün uzamasını da sağlayacaktır. Düzenli olarak bakımı yapılan makineler hem uzun ömürlü olacaktır hem de arızalanma ihtimalleri düşecektir. Tüm bunlar da elbette verim getirecektir. İşlerin daha verimli çıkması, daima kaliteli ürünlerin üretilmesi ve beraberinde zamandan tasarruf yapılması verime doğrudan yansıyacaktır. Olası arızaların önüne geçilmesi bakımından da önemlidir. Özetle CNC tezgâhı dair tüm makinelerin belirli periyotlarda kontrole girmesi ve bakımdan geçmesi önemlidir. Bu durum yalnızca verim ya da zaman tasarrufu için değil iş güvenliği için de önemlidir. Bugün iş kazalarının bir kısmı deforme olmuş makinaların kullanımından kaynaklanır. Bu nedenle makinanın bakıma sokulmasını ve belirli periyotlarda kontrol edilmesini de güvenlik tedbirlerinden biri olarak saymak mümkündür. Daha önce bir blog yazımızda CNC işleme merkezi bakımlarından bahsetmiştik ve bu bakımları günlük, aylık ve yıllık olarak sınıflandırmıştık. CNC işleme merkezi bakımı hakkında detaylı bilgi almak için blog içeriğimize göz atabilirsiniz. Yazıyı okumak için aşağıdaki linke TIKLAYIN.
https://www.artmakina.com/tr/blog/cnc-isleme-merkezi-bakimi-nasil-yapilir
CNC tezgâhında çalışırken nelere dikkat etmek gerekir?
CNC tezgâhı güvenlik standartlarından kısaca bahsettikten sonra şimdi çalışma sırasında alınacak önlemlere kısaca bir göz atalım. Öncelikle bağlama sırasındaki hava basıncı kontrol edilmeli ve istenilen standartlara uygun olup olmadığına dikkatlice bakılmalıdır. Cıvatalı bağlantılarda sıkma torklarına dikkat etmek gerekir. Tehlikeli olan gaz, toz ve sızıntı oluşturabilecek olan malzemelere dikkat etmek gerekir özellikle bu malzemelerin işlenmesi ciddi güvenlik açığı doğurabilir. Koruyucu gözlük, koruyucu elbise ve darbelere karşı dayanıklı olan iş ayakkabısı kullanılmalıdır. İş eldivenleri de mutlaka giyilmelidir. Çalışma sırasında bol elbiselerden ya da kolye, küpe ve benzeri gibi takılar takmaktan kaçınmak gerekir. Basınçlı hava, çapakları uzaklaştırmak için ya da insanın üzerine sıçrayan tozları almak için kullanılmamalıdır. Çalışma sahası mutlaka aydınlık olmalıdır. Takım ve el aletleri ve benzeri gibi aletler tezgâh etrafında konumlanmamalıdır. Makine çalıştırıldıktan sonra eğer bakım, temizlik ve benzeri gibi bir çalışma yapılması gerekiyorsa mutlaka elektrik bağlantısı kesilmelidir. Elektrik bağlantısı kesilmeden hiçbir temizlik ya da bakım yapılmamalıdır.
CNC tezgâhlarında güvenlik sistemleri nasıl olmalıdır?
CNC tezgâhlarında alınması gereken birtakım güvenlik sistemleri vardır. Öncelikle basınca duyarlı bir temas kenarı mevcut olmalıdır. Yine aynı şekilde basınca uygun ve duyarlı matlar kullanılmalıdır. Kilitleme sistemleri kullanımı yararlı olacaktır. Bir parçanın diğeriyle eşleşmesi durumundan devreyi tamamlayan ya da kesen bir ortam oluşmalıdır. CNC makine güvenliğinde ise devreye farklı konular girecektir. Öncelikle talaş konveyöründe mutlaka koruyucu önlem almak gerekir. Uygun taşıma ve yükleme ekipmanları kullanılmalıdır. Kesme kuvveti, devir sayısı, sıkma ve benzeri gibi durumlar mutlaka uygun bir şekilde yapılmalıdır. Diğer bir deyişle uygunsuz kesme kuvveti, uygunsuz devir sayısı ve uygunsuz sıkma kesinlikle uygulanmamalıdır. Olası bir enerji kesintisine karşı gerekli önlemler alınmalıdır. Kalıp arızası olması durumunda makine çalıştırılmamalıdır ve özellikle bu tip bir kalıp arızası durumuna karşı gerekli önlemler alınmalıdır. Parçaların değiştirilmesi gerektiğinde mutlaka kaldırma ve taşıma ekipmanları kullanılmalıdır ve tüm parçalar bu şekilde taşınmalıdır. Verilen komutların doğruluğu, mutlaka kontrol edilmelidir. Tüm sistemler durduktan sonra ölçüm ve kontrol yapılmalıdır. Bakım sırasında cihazın elektrik bağlantısı mutlaka kesilmelidir. Deforme olan parçalar kesinlikle kullanılmamalıdır. CNC tezgâhları mutlaka ilgili operatör tarafından kullanılmalıdır. Bilinçli ve doğru kullanım olası kazaların önüne geçilmesini sağlayacaktır. Alanında uzman olmayan kişilerin CNC tezgâhını kullanması ciddi bir güvenlik açığı doğuracaktır. CNC tezgâhlar, konvansiyonel makinalara oranla daha güvenli iş makinalarıdır ancak insan faktörünün etkisi daima göz önünde bulundurulmalıdır. Olası risklere karşı alınacak en sağlam tedbir, tüm güvenlik önlemlerinin makine çalıştırılmadan önce alınmasıdır.